Làng Quỳnh Sơn (xã Quỳnh Sơn, huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn) nổi bật với hơn 450 ngôi nhà sàn cùng quay về hướng Nam và cả làng mang chung một họ. Nơi đây lưu giữ trọn vẹn nét văn hóa Tày giữa thiên nhiên hùng vĩ.
Dấu ấn đặc biệt nhất của Quỳnh Sơn không chỉ nằm ở khung cảnh thiên nhiên hay bề dày lịch sử mà còn ở chính con người nơi đây. Điều kỳ lạ là hầu như toàn bộ người dân trong làng đều mang họ Dương. Một ngôi làng mà hơn 90% dân cư cùng chung một họ – điều này không chỉ hiếm thấy ở Việt Nam mà còn là hiện tượng đặc biệt trên thế giới.
Vậy làm thế nào mà hàng trăm năm qua, một ngôi làng chỉ có một dòng họ mà vẫn duy trì được nòi giống, không hề rơi vào tình trạng cận huyết? Bí quyết nằm ở sự phân chia dòng tộc. Người họ Dương ở Quỳnh Sơn không phải là một nhánh duy nhất, mà chia thành ba chi lớn:
Dương Công, Dương Đoàn và Dương Đình. Mỗi nhánh có một hệ thống gia phả riêng, có những tổ tiên khác nhau, vì vậy dù cùng mang họ Dương, họ vẫn có thể kết hôn với nhau theo quy luật truyền đời của làng. Người dân Quỳnh Sơn không chỉ gắn kết với nhau bằng huyết thống, mà còn bởi những giá trị truyền thống lâu đời.
Từ bao đời nay, tinh thần cộng đồng đã trở thành điều thiêng liêng nhất ở ngôi làng này. Khi trong làng có việc lớn, từ cưới hỏi đến ma chay, lễ hội, tất cả bà con đều chung tay giúp đỡ. Đặc biệt, vào dịp hội Lồng Tồng – lễ hội xuống đồng diễn ra vào ngày 12-13 tháng Giêng hàng năm, trai gái trong làng lại tụ họp, cùng hát Then, đàn Tính, trao nhau những câu hát giao duyên để tìm người bạn đời phù hợp. Hội Lồng Tồng không chỉ là ngày hội mùa màng, mà còn là dịp để người dân trong làng củng cố tình làng nghĩa xóm, tạo nên những mối nhân duyên bền chặt.
